چگونه از دندان ها و لثه ی خود محافظت كنیم ؟
مولف : واحد تحقیق و توسعه شرکت پاکسان
- دندان های خود را روزی 2 بار با خمیردندان فلوراید دار مسواك بزنید.
- بین دندان هایتان را با نخ دندان و یا خلال دندان تمیز كنید، زیرا بوسیله مسواك شما نمی توانید بین دندان هایتان را به خوبی تمیز نمائید، در نتیجه وجود باكتری ها در بین دندان ها باعث پوسیدگی آنها می شود. نخ دندان، پلاك و ذرات غذایی را از بین دندان ها و لثه شما می زداید.
- از رژیم غذایی متعادل و كم شیرینی استفاده كنید و خوردن غذا را در بین وعده های اصلی محدود كنید.
- سالی 2 بار به دندانپزشك مراجعه نمائید تا دندان های شما را معاینه نماید.
- مسواك خود را حداكثر بعد از 3 الی 4 ماه مصرف تعویض نمائید.
پلاك چیست ؟
پلاك از “باکتری استرپتوكوكوس موتانس و ساكاروز” تشكیل شده و به آن پلاك میكروبی نیز می‌گویند. باكتریهای موجود در دهان (پلاك) از غذاهای شیرین مانند آب نبات، شیرینی، تركیبات نشاسته دار از قبیل نان، بیسكوئیت و غلات تولید اسید می كنند. تولید اسید توسط باكتری ها باعث پوسیدگی دندان می شود. پلاك همچنین باعث التهاب لثه ها شده و قرمزی و خون ریزی از لثه را به دنبال دارد. بعد از چند وقت لثه ها از دندان عقب نشینی می كنند و چركی شدن لثه را سبب می شوند. اگر لثه ها عمل نشوند استخوان اطراف دندان ممكن است از بین رفته و دندان سست و یا كنده شود. در حقیقت، دلیل اصلی افتادن دندان در افراد بزرگسال بیمار بودن لثه است.
چگونه می توان از پوسیدگی دندان جلوگیری كرد ؟
بهترین روش برای جلوگیری از پوسیدگی دندان، مسواك زدن و تمیز كردن بین دندان هایتان در هر روز است. اندازه و شكل مسواك باید با دهان شما متناسب باشد. خمیردندانی كه حاوی فلوراید باشد از پوسیدگی دندان جلوگیری می كند. برای آن كه محیط دهان كاملاً سالم باشد، استفاده از نخ دندان (حداقل یك بار در روز) ضروری است.
چگونه باید مسواك زد ؟
- مسواك را با زاویه 45 درجه نسبت به لثه بر روی دندان قرار دهید.
- دسته مسواك را حركت دهید و به صورت ملایم مسواك را از بالا به پائین حركت دهید.
- سطوح بیرونی و داخلی را مسواك كنید.
- با استفاده از قسمت جلویی مسواك، سطح داخلی دندان های جلو را به صورت بالا و پائین كردن مسواك تمیز نمایید.
- زبان خود را نیز مسواك بزنید تا باعث جدا شدن باكتری ها و مطبوع شدن دهان شود.
 |
 |
چگونه باید از نخ دندان استفاده نمود ؟
45 سانتیمتر از نخ دندان را بریده و قسمت اعظم آن را دور انگشت میانی بپیچید، بقیه نخ را به انگشت میانی دست دیگر بپیچانید نخ را بین انگشت نشانه و شست نگه دارید. نخ را بین دندان هایتان قرار دهید و به صورت ملایم نخ را جلو و عقب ببرید. وقتی نخ به لثه شما رسید نخ را طوری حركت دهید كه حالت «C» شكل داشته باشد.
 |
 |
بیماری لثه چیست ؟
بیماری لثه همان التهاب لثه است كه بوسیله باكتری ها ایجاد می شود. باكتری تولید پلاك می كند. پلاك بصورت یك لایه نازك بی رنگ و چسبنده است كه برروی دندان تشكیل شده و اگر بطور روزانه از مسواك زدن ونخ دندان جهت برطرف كردن پلاك استفاده نشود، باعث افتادن دندان شده و یا اینكه دندان پزشك مجبور می شود آن را بیرون بیاورد.
علائم بیماری لثه كدامند ؟
- باعث قرمزشدن، متورم شدن و حساس شدن لثه می شود.
- درموقع مسواك زدن باعث خون ریزی لثه می شود.
- بین لثه ودندان، فاصله و شكاف می افتد.
- از بین دندان و لثه، چرك خارج می شود.
- درمحیط دهان، بوی بد بطور پیوسته وجود دارد.
جرم چیست ؟
اگر پلاك برروی دندان سخت شده باشد تبدیل به جرم دندان می شود. جرم دندان می تواند در زیر خط لثه هم تشكیل شود كه باعث التهاب لثه می شود. جرم به علت آنكه خلل وفرج و منفذهای بیشتری نسبت به پلاك دارد باعث می شود لكه ها را به راحتی جذب كند. وقتی كه شما چای یا قهوه می نوشید و یا سیگار می كشید به خوبی خود را نشان می دهد. جرم فقط توسط دندان پزشك می تواند برداشته شود.
چگونه می توان از تشكیل جرم جلوگیری كرد ؟
با مسواك زدن صحیح و روزانه و استفاده ازخمیردندان های ویژه (ضدجرم) می توان ازتشكیل جرم جلوگیری كرد.
چه خمیردندانی را خریداری كنیم ؟
عوامل متعددی در كیفیت بخشیدن به خمیردندان نقش دارند ولی دو عامل خیلی مهم هستند .سعی كنید از خمیردندانی استفاده كنید كه حاوی فلوراید باشد. فلوراید خاصیت ضد پوسیدگی دارد .عامل مهم دیگر نوع ساینده آن است.خمیردندان های حاوی سیلیكا و یا دی كلسیم فسفات از بقیه خمیردندان ها بهتر هستند.
خمیردندان های حاوی فلوراید برای كودكان مناسب است یا خیر ؟
توصیه می شود دركودكان بالای 3 سال از این گونه خمیردندان ها استفاده شود. از این خمیردندان ها در كودكان زیر 6سال بایستی با نظارت والدین و با احتیاط مصرف شود و به اندازه یك نخود از این خمیردندان ها بر روی مسواك قرارداده شود.
برای كودكان زیر3سال چه مراقبت هایی از دهان و دندان آنها باید انجام شود ؟
مراقبت از دندان ها با رویش اولین دندان های شیری آغاز می شود. گرچه تمیزكردن و ماساژ لثه ها قبل از رویش دندان به تمیز نمودن دهان و رویش دندان ها كمك می كند. تمیزكردن را در این مرحله می توان با پیچیدن گاز مرطوب دولایه یا پارچه تمیز به دور انگشتان والدین انجام داد. این اقدام باید روزی یكبار انجام شود و ساده ترین روش، قراردادن كودك بر روی یك بازو و ماساژ دندان ها با دست دیگر می باشد.معرفی مسواك دارای الیاف نرم و مرطوب به كودك زمانی توصیه می شود كه والدین حین كار با آن احساس راحتی كنند(حداكثر یك سالگی). در این گروه سنی، استفاده از خمیردندان توصیه نمی شود.
چه مسواكی برای كودكان 3 تا 12 ساله مناسب است ؟
بهترین مسواك در این سنین، استفاده از مسواکی با سر كوچك و دسته ضخیم می باشد. موهای مسواك باید نرم و ازنوع انتهای گرد باشد. این نوع مسواك، ضربه كمتری به بافت لثه وارد كرده و توانایی زیادی در تمیز كردن بین دندان ها دارد.
آیا خمیردندان های با طعم های متفاوت برای كودكان مضراست ؟
استفاده از خمیردندان ها با طعم های متفاوتی از قبیل توت فرنگی، موز، آناناس و… از نظر اغلب كودكان مطلوب است ولی باید توجه شود كه به دلیل طعم مطلوب، میزان مصرف كودك زیاد نشده و یا كودك تمایل به بلع آن ندا شته باشد.
آیا بلعیدن پلاك خطرناك است ؟
بلعیدن مقادیر كم پلاك، سلامتی را تهدید نمی كند.
استفاده از نخ دندان قبل از مسواك زدن توصیه شده یا بعد از آن ؟
ترتیب آنها خیلی مهم نیست. مهم آن است كه هر دو كار (مسواك زدن و استفاده از نخ دندان ) انجام شود.
آیا این كه گفته می شود باید هرچند وقت یکبار خمیردندان را تغییرداد، درست است یا خیر ؟
درقدیم این باور وجود داشت كه هر از چندگاهی باید نوع خمیردندان را تغییر دارد اما در حال حاضر این مطلب كاملاً مردود شده است.
طعم خمیردندان باید چگونه باشد ؟
خمیردندان هایی كه در بازار وجود دارد طعم های متفاوتی داشته و انتخاب طعم خمیردندان یك امر سلیقه ای است. فقط این مطلب را باید در نظر گرفت كه اسانس بكار رفته در خمیردندان نباید ایجاد حساسیت و التهاب لثه كند. اگر چنین باشد باید خمیردندان را تغییر داد.
با مشاهده چه علائمی باید به پوسیدگی دندان مشكوك شد ؟
- حساسیت دندان نسبت به سرما، گرما و شیرینی
- وجود نقاط قهوه ای و یا سیاه رنگ بر روی دندان
- درد هنگام جویدن غذا
- وجود درد مداوم در دهان و یا در اطراف سینوسهای فك
- تورم لثه ویا وجود مجرای خروج چرك بر روی لثه
چگونه مراقب لثه های خود باشیم ؟
از آنجا كه مهمترین عامل ایجاد بیماری لثه ، پلاك میكروبی است، مسواك زدن به روش صحیح در زمانهایی معین یكی از راههای جلوگیری از بیماری لثه است. گاهی مشاهده میشود كه عده ای مسواك می‌زنند ولی بازهم دچار بیماری لثه میگردند. ذكر این نكته ضروری است كه مسواك زدن حتماً باید به روش صحیح انجام گیرد، درغیراین صورت ممكن است مسواك زدن نادرست خود عامل بروز بیماریهای لثه باشد. چه بسا بیمارانی كه با مسواك زدن غلط و یا با استفاده از مسواكهای زبر، خود را دچار تحلیل شدید لثه وساییدگی شدید طوق دندانی كرده اند و باز هم از علت این امر آگاهی نداشته و با ادامه این كار روز به روز بر مشكل خود می‌افزایند. درحین مسواك زدن یا نخ دندان كشیدن به روش صحیح، چنانچه لثه‌ها خونریزی داشته باشد، برخلاف باور عوام این كار را نه تنها باید ادامه داد، بلكه حتی باید افزایش هم داد. گاهی بر اثر عوامل عمومی مانند عدم رعایت بهداشت و یا بر اثر عواملی مانند خستگی (جسمی و روانی)، نوع رژیم غذایی، سوء تغذیه وكمبود ویتامینها، زمینه برای رشد و فعالیت میكروبهای دهانی فراهم میشود. درچنین مواقعی مخاط دهان ولثه دچار تورم شده و رنگ قرمز تندی به خود می‌گیرد. تورم لبها و زبان و زخم گوشه لب دیده شده وبه علت افزایش حجم زبان، جای دندانها دركنارآن باقی مانده و به صورت كنگره دار درمی‌آید. ترشح غدد بزاقی غلیظ و چسبنده شده و بوی دهان بد و متعفن است. بیمار در دهان خود احساس خارش و درد می‌نماید و دمای بدن بالا می‌رود.
اگر لثه ها درحین مسواك زدن یا نخ زدن دچار خونریزی شود، آیا می‌توان انجام این كارها را متوقف كرد ؟
درصورتیكه لثه ها خونریزی داشته باشد ومسواك زدن یا نخ زدن هم به روش صحیح انجام شود، برعكس آنچه پرسیده شده باید این كار ادامه یابد و حتی باید دفعات مسواك زدن ونخ زدن را افزایش داد. ازطرفی می‌توان با انگشت سبابه كه قبلاً به خوبی تمیز وشسته شده است به آرامی روی لثه‌ها را ماساژ داد. این كار باعث میشود كه خون بیشتری درسطح لثه به گردش درآید. این كار در حقیقت نوعی ورزش برای لثه های حساس یا بیمار است. استفاده از دهان شویه ها نیز برای جلوگیری از بیماری لثه مفید است.
به كودكی كه دندانهایش در حال رویش است چه كمكی می‌توان نمود ؟
چون وارد آمدن فشار بر روی لثه به كودك آرامش می‌دهد، می‌توان از وسایل مختلفی كه برای این منظور ساخته شده و در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد استفاده كرد. هنگام خرید این وسایل باید توجه داشت كه جنس آنها زیان بخش نبوده و لبه های تیزی نداشته باشند و اندازه آنها به گونه ای باشد كه وارد حلق و مجرای تنفسی كودك نشود. چنانچه این وسایل را بتوان بنحوی به لباس كودك ثابت نمود، از آلودگی آنها بیشتر جلوگیری میشود. رویش دندان را باید جزء سیر طبیعی رشد كودك به حساب آورد كه همراه آن درد مختصر، آبریزش ازدهان، تمایل كودك به مكیدن انگشت و مالیدن لثه وجود داشته و بر خلاف باور عوام بیماری نیست كه درمانی لازم داشته باشد. همچنین رویش دندان، اسهال، تب، تشنج، سرفه وگوش درد به وجود نمی‌آورد و نباید هیچ بیماری عمومی را به دندان درآوردن نسبت داد. بی‌خوابی وگریه زیاد بعضی ازكودكان نیز ناشی از عادات و رفتار بد كودك بوده و مربوط به رویش دندانهایش نیست. به كاربردن پودر و مایعات برروی لثه‌ها بی فایده بوده و شكافتن لثه برای خروج دندان نیز صحیح نیست و درصورت لزوم باید با پزشك خود مشورت نمایید.
چرا دندانهای شیری را باید تا زمانی كه به طور طبیعی بیافتند حفظ كرد ؟
- نگهداری فضای لازم جهت رویش دندانهای دائمی كه زیر هر دندان شیری قرار دارد.
- نگهداری محیط سالم دهان و دندان.
- كمك به رشد كودك (با جویدن بدون درد و با اشتها).
- كمك به رشد روانی و اجتماعی كودك (با نگهداری و بهترنمودن ظاهر كودك).
- كمك به صحبت كردن.
چگونه دندانهای شیری ممكن است به نظم دندانهای دائمی‌كمك كند ؟
حفظ دندانهای شیری تا زمان افتادن به شكل طبیعی، عامل مهمی در نگهداری فضای مورد نیاز دندانهای دائمی است. هرچه دندان شیری زودتر از بین برود و یا بیافتد، اثرات سوء آن در آینده بیشتر خواهد بود.
چگونه دندانهای شیری موجب نگهداری محیط سالم دهان میشود ؟
- پیشگیری و درمان پوسیدگی‌های دندانهای شیری بر تندرستی دهان می‌افزاید و خود عامل موثری درتامین سلامت كلی كودك است.
- همچنین پوسیدگی دندانهای شیری ممكن است موجب پوسیدگی دندانهای دائمی نیز بشود، بدین صورت كه میكروبهای موجود در دندان شیری پوسیده به سایر دندانها دائمی نیز آسیب وارد كند.
- پوسیدگی و عفونت دندانهای شیری اثرات نامطلوبی روی رشد جوانه دندانهای دائمی واقع در زیر آنها می‌گذارد و باعث اختلال رشد و شكل‌گیری آنها میگردد.
چگونه دندانهای شیری بر روی رشد كودك موثر واقع می‌شوند ؟
بعضی از پدر ومادرها از بی اشتهایی فرزند خود شكایت دارند. در این گونه موارد پزشك كودك ممكن است برای بهتر شدن اشتها شربتهای مختلف تجویز كند، درحالی كه امكان دارد مشكل اصلی، وجود دندانهای پوسیده در دهان كودك باشد. دراین صورت با هر بار جویدن، دندانها درد می‌گیرد و به همین دلیل كودك بیشتر خواهان غذاهای نرم وله شده است. بعضی ازكودكان در چنین مواقعی غذا را نجویده فرو می‌دهند، ولی بیشتر كودكان نمی‌توانند چنین كنند. با پیشگیری از پوسیدگی و یا مداوای بموقع دندانها می‌توان از بروز درد و ناراحتی جلوگیری كرد وبدین ترتیب كودك از غذاخوردن خود لذت ببرد وبا كامل شدن تغذیه، حالت جسمی و روحی او نیز بهتر شود.
چگونه دندانهای شیری بر سلامت روانی كودك موثر واقع می‌شوند ؟
امروزه كودكان هم از ارزش زیبایی دندانها آگاهند و متناسب با محیطی كه درآن بزرگ می‌شوند، خواهان بهترنمودن ظاهر خویش هستند. كودكان دوست دارند شبیه دیگران باشند. آنها دوست ندارند به علت دندانها و ظاهر خویش مورد تمسخر یا اهانت قرار گیرند. این تمسخر یا اهانت ممكن است بر آینده روانی كودك تاثیر زیادی بگذارد. بیشتر این كودكان كم حرف، منزوی وگوشه‌گیر می‌شوند و تمایلی به فعالیتهای اجتماعی نشان نمی‌دهند.
تمیزكردن دندانهای شیری را از چه زمانی باید آغاز نمود ؟
از ابتدای پیدایش آنها در دهان تمیز كردنشان ضروری است.
از چه زمانی برای تمیزكردن دندانهای شیری می‌توان از مسواك استفاده كرد ؟
معمولاً از دومین سال زندگی، كودك طرز به دست گرفتن مسواك را می‌آموزد ولی تا حدود 9 سالگی مهارت كافی برای مسواك زدن صحیح را ندارد وپدرومادر باید به او یاری دهند و حدوداً از همین دوسالگی نیز هم هست كه والدین چگونگی استفاده از نخ دندان را باید به كودك خود بیاموزند.
سلامتی دهان و دندان در دوره بارداری چه نقشی در سلامتی جنین دارد ؟
ازحدود ماه دوم بارداری، جوانه‌های دندانهای شیری كودك در داخل استخوان فك شكل می‌گیرد واین شكل گیری تا ماههای آخر بارداری ادامه می‌یابد. متاسفانه اهمیت سه ماه اول بارداری برای خانمها ناشناخته است و شاید دلیل بی اهمیت دانستن این دوره، كوچكی جنین باشد، درصورتی كه درسه ماهه اول بارداری اندامهای كودك ساخته میشود. برای داشتن كودكی با دندانهای قوی و سالم، خانمهای باردار باید به حفظ تندرستی خود و تغذیه كافی و سالم توجه ویژه‌ای داشته باشند. بیماریها، فشارهای روحی، داروها وموادی كه مادر مصرف می‌كند بر رشد وتكامل دندانها تاثیر دارد.
تغذیه مناسب مادر باردار چه كمكی به تندرستی دندانهای كودك می‌نماید ؟
خوشبختانه امروزه خانمها در دوره بارداری از لحاظ تغذیه وسایر مسائل تحت نظر پزشكان متخصص زنان و زایمان، كارشناسان مامایی یا مراكز بهداشتی قرار می‌گیرند. خانمهای باردار می‌توانند از رهنمودهای آنان بهترین استفاده را برای تندرستی كودك و به دنبال آن تندرستی دندانهای او بنمایند. مادران باید توجه داشته باشند از خوردن بعضی از مواد اصلی كه برای تامین تندرستی خود و جنین‌شان لازم است غفلت نورزند. لبنیات سرشار از كلسیم و فسفر است. این دو عنصر استخوان‌بندی مادر و كودك را محكم می‌كنند وبه دندانهای هر دو استحكام بیشتری می‌بخشد. اگر مادری درخوردن غذاهای حاوی كلسیم و فسفر كوتاهی بورزد، جنین وی به ناچار این مواد را از استخوانهای مادر ( نه دندان او) تامین می‌كند. خانمهای باردار علاوه بر دندانها باید مراقب لثه های خود نیز باشند و با خوردن سبزی و میوه، ویتامین C مورد نیاز بدنشان را تامین كنند.
آیا از دست دادن یك دندان در هر حاملگی صحیح است ؟
هم بلی وهم خیر. اگرمنظور این باشد كه جنین برای رشد ونمو خود ازمواد كانی موجود در دندان مادر استفاده می‌كند و این امر باعث از دست رفتن دندان مادر میشود پاسخ منفی است. همان طوركه گفته شد درصورت مصرف نكردن خوراكیهای حاوی كلسیم و فسفر، این عناصر از استخوانهای مادر تامین میشود نه از دندانها او. با این حال از دست دادن و پوسیدگی دندانها در دوره حاملگی به مقدار زیادی افزایش می‌یابد. واقعیت این است كه مادران در دوره بارداری به دلایل مختلفی نظیر حالت تهوع حین مسواك زدن توجه كمتری به بهداشت دهان ودندان خود دارند. همچنین خیلی از خانمها دراین دوران میل زیادی به مصرف خوراكیهای شیرین بین وعده های غذایی پیدا می‌كنند. روی هم رفته این عوامل می‌تواند تا حدودی از دست دادن یك دندان در هر حاملگی را توجیه كند.
برای پیشگیری از دندان درد و ناراحتیهای لثه‌ای در دوره بارداری چه می‌توان كرد ؟
دربعضی از كشورها عادت بر این است كه خانمها پیش از تصمیم گیری برای بچه دارشدن به مراكز دندان پزشكی مراجعه و اقدام به درمان لثه و دندانهای خود می‌كنند. این كار سبب جلوگیری از بروز دندان درد وبیماریهای لثه‌ای در ایام بارداری میشود . واضح است كه درد نداشتن دندانها دلیل سلامتی آنها نیست وتنها هنگامی‌می‌توان از سالم بودن آنها مطمئن گردید كه دندان پزشك پس از معاینه و رادیولوژی، تندرستی آنها را تائید كند.
آیا درمانهای دندان پزشكی قبل و بعد از بارداری با یكدیگر متفاوتند ؟
بلی، متاسفانه بسیاری از خانمها در دوره بارداری با دردهای شدید دندانی به مراكز دندان پزشكی مراجعه می‌كنند وخواستار كشیدن یا درمان دندان خود می‌شوند و ازآنجا كه دندان پزشكان در دوره بارداری قادر به درمانهای اساسی نیستند، مجبور به تجویز داروهایی برای تسكین موقت درد می‌شوند. این داروها نمی‌توانند درد دندان را كاملاً تسكین دهند، لذا مادر باردار گاه تا چند شبانه روز مجبور به تحمل ناراحتی میشود.
تماس با کارشناسان 