عطر مادهای خوشبو است که برای خوشبوسازی بدن و یا محیط از آن استفاده میشود. عطر از مواد طبیعی و یا از ترکیب اسانسها، تثبیت کنندهها و حلالها و ترکیبات معطر تشکیل میشود. مواد اولیه عطرسازی از طریق استخراج از منابع گیاهی، حیوانی و یا از روشهای تولید مصنوعی تهیه میگردند. عطر نیز در تشابه با نتهای موسیقی به داشتن سه گروه از نتهای گوناگون توصیف میشود که یک رایحه هماهنگ را بوجود میآورند. این نتها به مرور زمان آشکار میشوند، اولین بویی که از عطر به مشام میرسد مربوط به نت بالایی میباشد. به دنبال آن نت میانی احساس میشود و در آخرین مرحله نت پایه خود را بتدریج آشکار مینماید. این نتها با دقت و با توجه کامل به فرایند تبخیر عطر به وجود میآیند.
نت بالایی: بویی است که به محض استفاده از یک عطر به مشام میرسد. نتهای بالایی شامل ملکولهای کوچک و سبکی هستند که به سرعت تبخیر میشوند. آنها در شکل گیری احساس اولیه یک فرد نسبت به آن عطر نقش مهمی ایفا کرده و در نتیجه در فروش آن عطر بسیار حیاتی میباشند.
نت میانی: بویی است که درست زمانی که نت بالایی در حال محو شدن میباشد خود را نشان میدهد. ترکیبات نت میانی قلب یا بدنه اصلی یک عطر را تشکیل میدهند و به عنوان یک پوشش برای عدم احساس بوی نامطبوع اولیه نت پایه عمل میکنند. این بوی ناخوشایند ابتدایی در نتهای پایه با گذشت زمان مطبوع و دلانگیز میشوند.
نت پایه: هنگام محو شدن بوی نت میانی، نت پایه شروع به آشکار شدن میکند. نتهای پایه و میانی یک عطر با یکدیگر اساس عطر را تشکیل میدهند. نتهای پایه عمق و استحکام هر عطر را به وجود میآورند. ترکیبات این گروه از بوها غنی و عمیق بوده و معمولاً تا ۳۰ دقیقه بعد از استفاده به مشام نمیرسند.
رایحههای نتهای بالایی و میانی تحت تأثیر رایحه نت پایه قرار میگیرند، بعلاوه رایحه نت پایه نیز بوسیله مواد استفاده شده در نت میانی تغییر میکند.
مواد معطر بر اساس فراریت و ضریب تبخیر آنها (نُتهای عطر) بوسیله فردی بنام پُوشِر (Poucher) بین ۱ تا ۱۰۰ طبقهبندی شدهاند.
نُتهای بالایی: ۱ تا ۱۴ (بیشترین فراریت)
نُتهای میانی: ۱۵ تا ۶۰
نُتهای پایه: ۶۱ تا ۱۰۰ (کمترین فراریت)
گروههای مختلف عطرها را مانند هر طبقهبندی دیگری نمیتوان بطور کامل در طبقات مجزا قرار داد، هر رایحهای طیفهایی از دیگر گروههای بویایی دارد. حتی عطرهایی که به عنوان تک گل ارائه میشوند، هرچند بطور خیلی ظریف ته بوها و اثراتی از خانوادههای دیگر در خود دارد. رایحهای که کاملاً بشود آنرا به یک خانواده بویایی خاص منسوب کرد به ندرت پیدا میشود چرا که منوط به اینست که مواد تشکیل دهنده آن فقط از یک مواد آروماتیک خاص تشکیل شود.
طبقهبندی سنتی رایحه از حدود ۱۹۰۰ میلادی به وجود آمد؛ که شامل هفت خانواده گل تنها، دسته گلها، شرقی، چوب، چرم، کاج و سرخس میشد، اما امروزه از طبقهبندی مدرنی استفاده میشود که از سال ۱۹۴۵ میلادی در پی پیشرفت های وسیع در تکنولوژی عطر سازی و همچنین تغییرات در سبک زندگی و ذائقه مردم بوجود آمد:
گلها: رایحههای که شامل بوی یک یا چند گل مختلف باشد.
سبز و علف: این رایحه احساسی نظیر بوی چمن بعد از کوتاه کردن آنها، برگ های سبز که له شوند و یا خیار ایجاد میکنند.
آبی، اقیانوسی یا اُزونی: جدیدترین طبقه در خانواده عطرها که از سال ۱۹۹۱ میلادی به وجود آمد. یک بوی بسیار تمیز و مدرن که منجر به تولید عطرهای دو جنسیتی جدید (که به طور مشترک توسط خانمها و آقایان استفاده میشوند) شدهاست. بطور معمول کالون، یک ماده مصنوعی که از سال ۱۹۶۶ میلادی تولید میگردد، در این عطرها به کار گرفته میشود. این ماده همچنین برای تغییر جزیی در رایحههای گل، شرقی و چوب به کار گرفته میشود.
مرکبات: یک خانواده قدیمی در گروههای بویایی که حتی تا این اواخر در ادوکلنهای خنک و تازه استفاده میشد. پیشرفتهای جدید عملاً ساخت مواد جدیدی با رایحههای مشابه در این گروه را ممکن ساختهاست.
میوهای: شامل عطری از میوهها، به غیر از مرکبات مانند هلو،انگور فرنگی سیاه، گونهای قره قات، انبه، میوه گل ساعتی، و غیره میباشد.
خوراکی: بویی با کیفیتی مانند مواد خوراکی و یا دسر. این بو شامل نتهایی مانند وانیل، لوبیای تونکا و کومارین و ترکیبات مصنوعی طراحی شده با بویی شبیه به طعم غذا میباشد.
چرخ رایحه روش طبقهبندی نسبتاً جدیدی است که به طور گستردهای در خرده فروشی و در صنعت عطر از آن استفاده میشود. این روش در سال ۱۹۸۳ توسط مایکل ادواردز، یک مشاور در صنعت عطر، بوجود آمد که طرح خود را از طبقهبندی رایحه و عطر ارائه داد. طرح جدید به منظور تسهیل در طبقهبندی عطرها و برنامه نامگذاری هر طبقه، و همچنین برای نشان دادن ارتباط بین هر یک از کلاسهای منحصر به فرد ساخته شدهاست.
در طبقهبندی سال ۱۹۸۳ پنج خانواده استاندارد از گل، شرقی، چوبی، آروماتیک، تازه تشکیل شدهاست. چهار خانواده اول بیشتر کلاسیک و سنتی میباشند در حالی که گروه آخر متشکل از رایحه جدید، روشن و تمیز مرکبات و رایحه اقیانوسی میباشد که با توجه به پیشرفت در تکنولوژی عطر بوجود آمدهاند. هر یک از خانوادهها به نوبه خود به زیر گروههایی تقسیم شده و در اطراف چرخ مرتب گردیدهاند.
این جدول برای آخرین بار در سال ۲۰۱۰ تغییر یافتهاست و به شکل زیر می باشد.
همانطور که پیشتر گفته شد, ترکیبات معطر از منابع گیاهی, حیوانی و مصنوعی بدست می آیند. زمان زیادی است که گیاهان به عنوان منابع اسانس و ترکیبات معطر استفاده میشوند. این مواد معطر معمولاً به عنوان یک فرایند ثانویه در گیاهان جهت محافظت آنها در برابر گیاهخواران، امراض و جذب حشرات گرده افشان تولید میشود. گیاهان بزرگترین منبع در تأمین مواد معطر در صنعت عطر سازی میباشند. منابع این ترکیبات از قسمتهای مختلف گیاه میتواند باشد. یک گیاه بیش از یک ماده معطر میتواند داشته باشد، برای مثال دانه گشنیز نسبت به ساقه و برگ آن بوی کاملاً متفاوتی دارد. برگهای نارنج، شکوفههای آن، و پوست میوه اش بوی متفاوتی دارند.
قسمتهای مختلف گیاه
پوست: پوستههایی که بطور معمول استفاده میشوند شامل دارچین و درخت گنه گنه عطری میباشند.
گل و شکوفه: بدون شک یکی از بزرگترین منابع عطر سازی میباشد، که شامل گلهای مختلفی از رز و یاس، گل مریم، نرگس، شمعدانی عطری، پلومریا، میموزا، پیچ امین الدوله، گل یخ، کاسی, شکوفههای مرکبات و درخت یلانگ-یلانگ میشود. غنچههای بازنشده میخک صدپر نیز هر چند به عنوان گل در نظر گرفته نمیشوند اما استفاده میگردند. ارکیدهها بطور تجاری در عطرسازی استفاده نمیشوند به غیر از وانیل که بعنوان یک ارکیده بعد از گرده افشانی و تشکیل کیسه بذر آن در عطرسازی استفاده میشود.
میوهها: میوههای تازهای مثل سیب، توت فرنگی و گیلاس بعد از استخراج متأسفانه بوی مورد انتظار را ندارند. اگر این بوها در عطری وجود داشته باشد ناشی از ترکیبات مصنوعی میباشد. بیشتر میوههایی که بطور معمول استفاده میشوند مانند مرکباتی نظیر پرتقال، نارنج، لیمو ترش و لیمو شیرین، ترکیبات معطرشان از پوست آنها استخراج میگردد. اگر چه پوست گریپ فروت هنوز برای مواد معطرش استفاده میشود، اما از آنجاییکه مواد طبیعی آن دارای ماده سولفور بوده و بوی بدی ایجاد میکنند، بیشتر ترکیبات معطر با بوی گریپ فروت در بازار بطور مصنوعی ساخته میشوند.
برگ و جوانه: برگهایی که بطور معمول در صنعت عطر استفاده میشوند شامل برگ اسطوخودوس، نعناع هندی، مریم گلی، بنفشه، رزماری و برگهای مرکبات میشود. گاهی اوقات برگها به علت اضافه کردن نُتهای «سبز» به عطرها ارزش پیدا میکنند، برگهایی مانند گوجه فرنگی و کاه از این جمله هستند.
ریشه، ریزوم و پیاز: قسمتهای زیر زمینی گیاهانی که به طور معمول در صنعت عطر سازی استفاده میشوند شامل ریزومهای زنبق و ریزومهای مختلف از خانواده زنجبیل میباشند.
بذر: بذر هویج، لوبیای تونکا، گشنیز، زیره، لوبیای کاکائو، جوز هندی، هل سبز و انیسون از منابع معمول در عطر سازی میباشند.
چوب درختان: استفاده از روغن و عصاره چوب بعضی از درختان، از آنجاییکه تأمین کننده نُت پایه در صنعت عطر سازی میباشند، غیرقابل چشم پوشی هستند. درختانی که چوبشان در این صنعت استفاده میشوند شامل عود هندی، صندل، رُزوود، توس، سرو، اُرِس و کاج میباشند.
صمغ: صمغها از دیرباز در صنعت عطر و عود سازی با ارزش بودهاند. رزین های معطر و ضدعفونی کننده و عطرهای شامل رزین ها در بسیاری از فرهنگها بعنوان دارو در درمان بیماریهای بیشماری بکار میرفتهاست. صمغهایی که بیشتر در عطر سازی استفاده میشوند شامل رزین لابدانوم، باریجه، بوته کندر، مرّ، بلسان پرویی، صمغ بنزوئین، بلسان میباشند. صمغ کاج و نراد منابع ترپنها هستند، مادهای که در تولید مصنوعی بسیاری از مواد معطر دیگر به کار میروند. کهربا و کوپال که در عطر سازی استفاده میشوند فسیل تراوشات صمغهای مخروطیان میباشند.
منابع جانوری
سیویت آفریقایی: همچنین به مشک سیویت معروف است، که از کیسه معطر این جانور به دست میآید.
هایر رِیسیوم: به سنگ آفریقایی معروف است، که از فضولات سنگ شدهٔ خرگوش کوهی صخره به دست میآید.
مشک آهو: در اصل از کیسه مشک آهوی آسیایی گرفته میشود، امروزه این نوع مشک با نوع مصنوعی آن که به مشک سفید معروف است جایگزین گردیدهاست.
کاستوریوم: از بدن سگ آبی آمریکای شمالی گرفته میشود.
عنبر سائل: تکهای از ترکیبات چربی اکسید شده، که از بدن نهنگ عنبر گرفته میشود. از آنجایی که برداشت عنبر سائل از بدن نهنگ عنبر بدون هیچ گونه آسیبی به بدن جانور انجام میشود، از معدود عوامل معطر حیوانی است که دربارهٔ آن بحثهای جانبی کمی وجود دارد.
شانه عسل: که از کندوی زنبور عسل بدست میآید. موم عسل و خود عسل هردو از طریق حلالها میتوانند استخراج شوند و ابسولوت بوجود آورند. موم عسل در اتانول حل شده و اتانول تبخیر میشود تا ابسولوت موم عسل بدست آید.
دیگر منابع طبیعی
گلسنگ: گلسنگهای متعارف مورد استفاده شامل اوکمُس (oakmoss) و تریمُس (treemoss) میباشند.
جلبک دریایی: تقطیر شده آنها گاهی بعنوان روغن اسانس در عطر سازی استفاده میشود. جلبکهایی از نوع Fucus vesiculosus که بطور عامه به آن bladder wrack گفته میشود بدین منظور استفاده میگردند. اسانس جلبکهای به علت هزینههای زیاد تولید و قدرت بویایی کمترشان بندرت استفاده میشوند، در عوض جانشینان مصنوعی آنها بیشتر در بازار کاربرد دارند.
منابع مصنوعی
خیلی از عطرهای مدرن شامل مواد معطر مصنوعی میباشند. در فرایندهای مصنوعی رایحههایی بوجود میآیند که در طبیعت یافت نمیشوند. برای مثال کالون (calone) که یک ترکیب مصنوعی میباشد، بوی اُزونی، تازه و براقی دارد و به طور گستردهای در عطرهای جدید استفاده میشود. گاهی مواد مصنوعی جانشین مواد طبیعی ای میشوند که به سختی از طبیعت بدست میآیند. بطور مثال کومارین و لینالول دو ماده طبیعی هستند که بسیار ارزانتر از سنتز ترپن نیز بدست میآیند. بوی ارکیده (اسید سالیسیلیک) معمولاً بطور مستقیم از خود گیاه گرفته نمیشود بلکه بطور مصنوعی طوری ساخته میشود تا مطابق بوی ارکیدههای مختلف باشد.
یکی از گروههایی که بطور گستردهای از روشهای مصنوعی ساخته میشود مشک سفید میباشد. این مواد در همه اشکال عطرهای تجاری به عنوان پس زمینه خنثی در نت میانی بکار میرود. این مشکها به مقدار زیادی در پودرهای رختشویی اضافه میگردند تا یک بوی تمیزی را تا زمان زیادی در لباسهای شسته شده ایجاد کند.
بیشتر مواد معطر مصنوعی در دنیا توسط تعداد معدودی از شرکتها تولید میشوند مانند:
آی اف اف ((International Flavors and Fragrances (IFF)
جیودان(Givaudan)
فیرمنیخ(Firmenich)
تاکاساگو(Takasago)
سیمرایز(Symrise)
هر یک از این شرکتها سالانه تعدادی از روشهای منحصر بفرد تولید خود را در ساخت مواد معطر مصنوعی ثبت اختراع مینمایند.
اسنشال اویل یا اسانس ها که مواد معطر برای ساخت عطر ها محسوب می شوند با روشهای گوناگونی استخراج می شوند که عبارتند از :
استخراج با حلال: مهمترین و متداولترین روش اقتصادی استخراج ترکیبات معطر در عطر سازی نوین میباشد. در این روش مواد خام در حلال هایی که میتوانند ترکیبات معطر مورد نظر را در خود حل کنند غوطه ور میگردند. عمل خیساندن در این روش از چند ساعت تا چند ماه میتواند طول بکشد. اغلب ترکیبات معطر مواد چوبی، فیبری و حیوانی از این روش استخراج میشوند. مواد معطری که بعلت فراریت زیاد از طریق تقطیر نمیتوانند استخراج گردند و همچنین آنهایی که دما، ترکیبات و ماهیت آنها را عوض میکند، از این روش استخراج میشوند. حلالهایی که معمولاً در روش خیساندن استفاده میگردند شامل هگزان و دی متیل اتر میشوند. محصول این روش بنام کنکریت (concrete) معروف است.
استخراج با سیال فوق بحرانی: یک روش نسبتاً جدید برای استخراج ترکیبات معطر از مواد خام که در آن از دی اکسید کربن فوق بحرانی استفاده میشود. با توجه به دمای پایین پروسه و همچنین غیرفعال بودن دی اکسید کربن، ترکیبات معطر استخراج شده بویی بسیار نزدیک به مواد خام اولیه دارند.
استخراج با اتانول: نوعی از استخراج با محلول که ترکیبات معطر را مستقیماً از مواد خام خشک بدست میآورد، علاوه بر آن مقداری ترکیبات روغنی ناخالص در نتیجه این فرایند باقی میماند. این روش برای استخراج مواد معطر از گیاهان تازه استفاده نمیشود، چرا که مقدار زیادی آب باقی میماند که ترکیبات معطر آن دوباره بایستی توسط حلال استخراج گردد.
تقطیر با بخار آب: بخار آبی که از جوشاندن آب ایجاد میشود از مواد خام عبور داده شده و مواد معطر فرار را جدا میکند. میعانات بدست آمده از تقطیر در بالن فلورنس جمعآوری میگردد. اینکار باعث میشود تا آب به آسانی از روغنهای معطر جدا شود. آب بدست آمده از میعان که مقداری مواد معطر در خود دارد به هیدروسُل معروف بوده و گاهی فروخته میشود. این روش استخراج برای منابع گیاهی تازه مانند گل، برگ و ساقهها بسیار مرسوم میباشد.
تقطیر خشک/تقطیر تخریبی: در این روش مواد خام بطور مستقیم و بدون حلال نگهدارندهای مانند آب در ظرف تقطیر حرارت داده میشوند. ترکیبات معطری که با حرارت زیاد بدست آمدهاند اغلب تحت تأثیر فرایند گرماکافت بدون آب قرار گرفته و ترکیبات معطر دیگری را بوجود میآورند. این روش برای استخراج ترکیبات معطر از کهربا و رایحههای چوبی که در آنها حالت سوختگی مد نظر باشد بکار گرفته میشود.
تقطیر جزء به جزء: با استفاده از برج تقطیر اجزاء مختلف تقطیر شده از یک ماده بطور انتخابی میتوانند جدا گشته تا بوی محصول نهایی را بهبود ببخشند. اگر چه این روش بسیار گران تمام میشود، اما گاهی برای حذف بوهای نامطبوع از مواد، بکارگرفته میشود تا عطر ساز را در کنترل فرایند ترکیب عطرها کمک نماید.
پرس سرد: برای تهیه روغن در این روش مواد خام تحت فشار و پرس قرار میگیرند. از میان تمام مواد خام موجود، این روش فقط برای استخراج روغنهای معطر پوست میوه مرکبات استفاده میشود، چراکه روغن موجود در آن به اندازهای زیاد است که استفاده از آن را بطور اقتصادی ممکن مینماید.
استخراج بوسیله روغنهای جاذب: در این روش مواد معطر جذب یک چربی و یا موم جامد شده و بعد بوسیله اتانول روغن های معطر از آنها جدا میگردند. این روش وقتی بکار میرود که بعلت تغییر ماهیت روغنهای معطر، بعلت وجود حرارت بالا، از روش تقطیر نتوان استفاده کرد. این روش امروزه بعلت هزینههای گزاف آن و وجود روشهای مؤثرتر دیگر، بطور معمول استفاده نمیشود.
به رایحههای استخراج شده از روشهای بالا بطور کلی اسانس (Essential oils) گفته میشود. در صنعت عطرسازی زبان دقیق تری وجود دارد تا منبع، خلوص و تکنیک استخراج یک اسانس را شرح دهد. از این مواد استخراج شده، فقط ابسولوت، اسانس، و تنتورها بطور مستقیم در فرمول بندی عطرها استفاده میشوند.
ابسولوت: مواد معطری هستند که از طریق خلوص پماد و یا کنکریت و با استفاده از اتانول بدست میآیند. با استفاده از یک ترکیب آب دوست مانند اتانول، بدون حل کردن ملکولهای مواد غیر معطر مومی، بیشتر ترکیبات معطر از مواد مومی شکل استخراج میشوند. ابسولوتها به شکل یک مایع روغنی دیده میشوند.
کُنکریت: مواد معطری که با استفاده از روش استخراج با حلال با هیدروکربنهای فرار، از مواد خام بدست میآیند. کنکریتها بعلت سهولت حل شدن ترکیبهای آب گریز در حلالها، حاوی مقدار زیادی موم هستند. به همین دلیل کنکریتها در مراحل بعدی با استفاده از روش تقطیر و یا استخراج با حلال اتانول بیشتر تصفیه میشوند. کنکریتها موادی مومی شکل و یا جامدهای رزینی یا روغنهای غلیظ مایع میباشند.
اسانس: مواد معطری که از طریق روش تقطیر و یا پرس سرد از مواد خام بدست آمده و به شکل مایع روغنی دیده میشوند. گاهی اوقات به مواد بدست آمده از روش پرس سرد، روغن پرس گفته میشود.
پماد: چربی جامد معطری که از روش استخراج با روغنهای جاذب بدست میآید، پماد گفته میشود، که ترکیبات معطر در مواد خام در آن به چربی حیوانی جذب میشوند. پمادها بشکل مواد جامد روغنی و چسبناک دیده میشوند.
تنتور: به مواد معطری که مستقیم از طریق شناور کردن مواد اولیه در اتانول بدست میآیند. تنتورها به شکل مایع رقیق دیده میشوند.
محصولاتی که از روشهای گوناگون استخراج میشوند به نامهای مختلفی معروفند حتی اگر منابع اولیهشان یکی باشد. برای مثال، شکوفههای بهار نارنج که تحت فرایند استخراج با حلال قرار میگیرند، محصولاتی بنام «ابسولوت بهار نارنج» میدهند اما اگر از روش تقطیر اسانس گیری شوند به محصول آن «روغن نرولی»(neroli oil) گفته میشود.
ساخت عطرها بخش مهمی از خیلی از صنایع را از تولید کالاهای لوکس گرفته، تا صنایع غذایی و مواد شیمیایی خانگی، دربر میگیرد. استفاده از عطر یا ترکیبات معطر در این صنایع، بمنظور استفاده از حس بویایی مصرفکنندگان جهت جلب توجه آنها برای خرید عطر یا محصول معطر میباشد. به همین دلیل تمایل زیادی برای پیدا کردن فرمول عطرهایی که به لحاظ زیبایی شناختی برای مردم دلپذیر باشد وجود دارد.
ساخت عطرها به متخصصین ترکیب عطرها، که در این صنعت به عطرساز یا پرفیومر (perfumer) معروف هستند سپرده میشود. گاهی به آنها بعلت توانایی خوب بویایی اشان و مهارتشان در ترکیب عطرها، نِز (Nez) که معادل فرانسوی کلمه انگلیسی (nose) یا بینی است گفته میشود. ساخت عطرها با راهنمایی و نظرات مشتریها و یا کارکنان یک عطرساز شروع میشود. مشتری یک عطرساز یا کارکنانش، شامل خانههای مُد و شرکتهای بزرگ از صنایع مختلف میباشند. در مرحله بعد، عطرساز با ترکیب رایحهها و مواد معطر مختلف به بوی مورد نظر دست یافته و فرمول آن را به مشتری میفروشد. این عطرها آنگاه یا در ساخت محصولات دیگر، بعنوان رایحههای کاربردی (مانند شامپو، لوازم آرایش، شویندهها، داخل اتومبیل و غیره) استفاده گشته، و یا بعنوان رایحههای لطیف (fine fragrance) در جامعه بازاریابی شده و به فروش میرسند.
اگرچه هیچ روش یگانه و استانداردی برای ساخت و فرمولبندی عطر وجود ندارد، اما چارچوبهای کلی ای وجود دارند تا چطور یک عطر، از یک مفهوم میتواند ساخته شود. خیلی از افزودنیهای موجود در عطر در بوی آن تأثیری ندارند. خیلی از عطرها حاوی مقادیری از آنتی اکسیدانها و مواد رنگزا میباشند تا طول عمر و بازاریابی و فروش آنها را بهبود بخشند.
هر روغن معطری شامل دهها تا صدها مواد افزودنی مختلف میباشد و این مسئله بسته به نوع نقشی است که آن عطر بازی خواهد کرد. این مواد افزودنی را میتوان به سختی به چهار گروه مختلف تقسیم کرد:
بوهای اصلی (قلب): شامل یک یا چند ماده برای مفهوم خاصی مانند «رز» میباشد. در عوض، چند ماده مختلف میتوانند با هم ترکیب شوند تا یک بوی اصلی بصورت «انتزاعی» بوجود بیاید بطوریکه هیچ تشابهی با مواد موجود در طبیعت نداشته باشد. برای مثال بوهای یاس و رز میتوانند با هم ترکیب شوند تا یک رایحه با بوی انتزاعی گلها بوجود آورند. طعم دهنده کولا (cola) یک مثال خوب برای بوی اصلی انتزاعی میباشد.
اصلاح کننده ها: این مواد بوی اصلی را طوری تغییر میدهند تا یک خصوصیت خاصی را در آن ایجاد نمایند: برای مثال، استرهای میوهای به یک بوی اصلی گلی اضافه میشود تا بویی با خصوصیات گلی-میوهای بوجود بیاورند؛ کالون و بوی مرکبات میتوانند به منظور تازه تر کردن رایحه گلی اضافه شوند. بوی گیلاس در کولا-گیلاس میتواند بعنوان یک اصلاح کننده در نظر گرفته شود.
مخلوط گرها: یک گروه بزرگ از مواد افزودنی هستند که انتقال بوی یک عطر بین لایههای مختلف موجود در آن را ملایم و روان تر میکنند. اینها خودشان به عنوان جزئی از افزودنی های بوی اصلی نیز میتوانند استفاده شوند. از ترکیبات معمول که بعنوان مخلوط گر استفاده میشوند میتوان از لینالول و هیدروکسی سیترونلال (hydroxycitronellal) نام برد.
تثبیت کننده ها: بعنوان یک بالشتک یا تکیه گاه برای تقویت بوی اصلی بکار میروند. خیلی از رزینها، بوهای چوب و پایههای amber بعنوان تثبیت کننده استفاده میشوند.
نُتهای بالایی، میانی و پایه هر عطری میتوانند جداگانه بوهای اصلی و افزودنی های تقویت کننده جداگانهای داشته باشند. آنگاه عطرساز، مخلوط روغن های معطر بدست آمده را در اتانول و آب حل کرده، و در تانک هایی برای چند هفته نگه میدارد و بعد آنها را با ابزارهای خاصی فیلتر میکند تا مواد موجود در مخلوط عطر تثبیت شده و هر گونه خرده ریزه و تهنشینی از آن زدوده گردد. آنگاه مخلوط عطر در بطری های مخصوص بستهبندی میشوند.
امروزه بجای اینکه یک رایحه را از بنیان تا انتها بسازند، خیلی از عطرها و ادوکلنهای مدرن با استفاده از پایههای رایحه یا بطور خلاصه پایه ها ساخته میشوند. هر پایه در ذات خود یک عطر پیش ساختهاست که از اسانس ها و مواد شیمیایی معطر ساخته شدهاست، و بر اساس یک مفهوم ساده مانند «علف تازه بریده شده» و «سیب ترش آبدار» فرمول بندی شدهاند.
از آنجایی که پایهها قابل استفاده مجدد در عطرهای مختلف میباشند، تلاش برای ساخت و توسعه پایههای جدید به اندازه تولید خود عطرهای موجود در بازار زیاد میباشد. بغیر از استفاده مجدد، بکارگیری پایهها در عطرسازی منافع دیگری نیز دارد:
۱. استفاده از مواد افزودنی ای که بوی «سخت» یا «پرقدرت» دارند، و بشکل پایههای ترکیب شده بهوجودآمدهاند، در عطر سازی راحتتر میباشد.
۲. یک پایه میتواند بوی واقعیتری از یک چیز را نسبت به عصاره خود آن چیز ایجاد نماید. برای مثال، پایهای برای انتقال بوی «گل رز تازه مرطوب» میتواند تقریب بهتری نسبت به اسانس گل رز ساده برای رساندن مفهوم بوی گل رز بعد از باران باشد. گلهایی مانند گاردنیا و سنبل که تا کنون قادر به عصاره گیری از آنها نشدهاند، از طریق ترکیب پایههایی بوجود میآیند.
۳. یک عطرساز پس از دریافت یک درخواست میتواند با ترکیب چند پایه بسرعت یک مفهوم را ایجاد کرده، بازخورد آنرا مشاهده نماید. پس از دریافت پاسخ مثبت میتوان «لبههای» عطر را صیقلی و صاف کرد.
امروزه عطرها از طریق مهندسی معکوس با استفاده از تکنیکهای تحلیلی ای نظیر کروماتوگرافی گازی- اسپکترومتری جرمی Gas chromatography–mass spectrometry که بطور خلاصه (GC-MS) به آن گفته میشود و میتواند فرمول عمومی هر نوع عطری را آشکار کند، قادرند بوجود بیایند. سختی روش (GC-MS) ناشی از پیچیدگی مواد اولیه عطرها میباشد. بخصوص وجود اسانسهای طبیعی و ترکیب های پیچیده شیمیایی این کار را سختتر میکنند. هرچند هر کسی با ابزار خوب و تجربه کافی در عرض چند روز میتواند فرمول هر عطری را بدست آورد… مشتریان و رقبا میتوانند بطور تقریباً دقیقی فرمول بیشتر عطرها را تحلیل کنند. آنالیز عطرهای قدیمی یا عطرهایی که در شرایط بدی نگهداری شدهاند نیز بعلت تجزیه و یا ترکیب خیلی از مواد اولیه و بوجود آمدن ناخالصی ها به مرور زمان مشکل میباشد. مواد اولیه و ترکیبات معمولاً بوسیله شناساگر کروماتوگرافی گازی میتوانند تشخیص داده شوند. این دستگاه هر ماده شیمیایی را از طریق بو و یا خصوصیات فیزیکی آن تشخیص میدهد.
ترکیبات عطرها در صورت عدم نگهداری مناسب به علل گرما, نور خورشید, اکسیژن, مواد آلی خارجی میتوانند کیفیت شان را از دست داده یا کاملاً از بین بروند. نگهداری مناسب عطرها به معنی دور نگه داشتن آنها از گرما و نور خورشید میباشد. یک بطری بازشده در صورتی که درست نگهداری شود تا چندین سال میتواند کیفیت بوی خود را ثابت نگهدارد. اما وجود اکسیژن در فضای بالای بطری و همچنین عوامل محیطی در بلند مدت بوی عطر را تغییر خواهند داد.
بهترین شرایط نگهداری عطرها اینست که در هنگام عدم مصرف در محفظههای تاریک آلومینیومی و یا بستهبندی اصلی خود نگهداری شده و در دمایی بین ۳ تا ۷ درجه سلسیوس نگهداری شوند. اگرچه خارج کردن اکسیژن از فضای بالایی بطریها سخت است اما استفاده از پاشندههای اسپری نسبت به بطریهای درباز، یا غلطکی کمتر عطر را در معرض اکسیژن قرار میدهد. بعلاوه، اسپری، عطر داخل بطری را از قاطی شدن و برخورد با گردوخاک، خرده ریزهها و پوست که میتوانند کیفیت عطر را کاهش دهند دور نگه میدارد.
شواهد موجود در نتایج مطالعات نشریات علمی معتبر در این زمینه نشان میدهد که بعضی از رایحهها میتوانند برخی افراد را منجر به عوارض تنگی نفس کنند، بخصوص آنهایی که دچار آسم شدید و یا حساسیتی هستند. بعضی از رایحهها نیز میتوانند برخی را دچار سردرد و یا عوارض حساسیتی پوست و یا تهوع نمایند. برای مثال لینالول که بعنوان یک ماده سوزش آور و تحریک کننده پوست معرفی شده است، بعلت تبدیلش به پراکسید بر روی پوست آنرا دچار سوزش میکند، اما کاهش غلظت و یا استفاده از آنتی اکسیدانها در عطر از این مشکل جلوگیری میکنند. فورانوکومارین ماده طبیعی که در گریپ فروت و یا کرفس وجود دارد، میتواند موجب واکنشهای شدید حساسیتی ویا افزایش حساسیت به اشعه ماوراء بنفش گردد.