هیدروکسیل آپاتیت که به صورت هیدروکسی آپاتیت(HA) نیز نامیده میشود، یک فرم معدنی طبیعی آپاتیت کلسیم با فرمول Ca5 (PO4) 3 (OH) است، اما معمولاً10 (PO4) 6 (OH) 2 نوشته میشود تا مشخص گردد که سلول واحد کریستال شامل دو نهاد است. هیدروکسی آلپاتیت، هیدروکسیل انتهایی از گروه ترکیبات آپاتیت است. یون OH میتواند توسط فلوراید، کلرید یا کربنات جایگزین شود و فلوراپاتیت یا کلرپاتیت تولید کند و همچنین در آرایش هگزاگونال متبلور میشود. پودر هیدروکسی آپاتیت خالص سفید است. اما آپاتیتهای طبیعی نیز میتوانند رنگ قهوه ای، زرد یا سبز داشته باشند. تا ۵۰٪ حجم و ۷۰٪ وزن استخوان انسان، یک فرم اصلاح شده از هیدروکسی آپاتیت است که به عنوان مادهٔ معدنی استخوان معروف است. هیدروکسی آپاتیت با مقادیر کم کربنات کلسیم، ماده معدنی اصلی مینا و عاج دندان است.
هیدروکسی آپاتیت از مهمترین زیست سرامیکهای مورد استفاده در پزشکی و دندان پزشکی است که به دلیل خواص زیستی منحصر به فرد و شباهت ساختاری زیاد به بافت سخت استخوان، در سالهای اخیر مورد توجه واقع شدهاست. به دلیل تشابه ترکیب شیمیایی هیدروکسی آپاتیت با استخوان علاوه بر جنبههای زیست فعالی و تأثیرات درمانی هیدروکسی آپاتیت میتوان به عدم تحلیل رفتن، قابلیت تحریک رشد استخوان (به خصوص داخل تخلخل میان ذرات، حفرات موجود در ماده کاشتنی یا داربست)، ایجاد پیوند مستقیم با استخوان و چسبندگی مطلوب با بافت استخوان اشاره کرد. سطح هیدروکسی آپاتیت با انواع مختلفی از سلولها همچون سلولهای بیگانه خوار درشت، استخوان سازها، استخوان خوارها و لیگامنتهای پریودنتال سازگاری زیستی مناسبی دارد. هیدروکسی آپاتیت اجازه رشد سلولهای استخوانی نظیر استخوان سازها و استخوان خوارها را میدهد و به دلیل شباهت شیمی سطح هیدروکسی آپاتیت و استخوان، سلولها تمایزی بین این دو قائل نمیشوند. از جمله کاربردهای مهم این بیوسرامیک میتوان به استفاده در جراحی ارتوپدی به شکل تودهای یا پوشش در سطح ماده کاشتنی، جراحی ستون فقرات و حامل دارو یا پروتئین با قابلیت آزادسازی کنترل شده اشاره کرد. هیدروکسی آپاتیت میتواند در دندانها و استخوانها ی بدن انسان یافت شود؛ بنابراین، معمولاً به عنوان یک پرکننده برای جایگزینی استخوان جدا شده یا به عنوان یک پوشش برای تقویت رشد استخوان در پروتزها استفاده میشود. اگر چه بسیاری از مراحل دیگر با آرایش شبیه یا حتی یکسان وجود دارد، بدن به آنها بسیار متفاوت پاسخ میدهد.
اسکلتهای مرجانی را نیز میتوان به وسیلهٔ درجه حرارت بالا به هیدروکسی آپاتیت تبدیل کرد. درجه حرارت بالا موجب سوختن مولکولهای طبیعی نظیر پروتئینها میشود و از واکنشهای ایمنی و پس زننده جلوگیری میکند.کامپوزیت انعطافپذیر هیدروژل – هیدروکسی آپاتیت
امروزه بسیاری از ایمپلنتهای مدرن، به عنوان مثال جایگزینی لب، ایمپلنتهای دندانی و ایمپلنتهای استخوان، با هیدروکسی آپاتیت پوشش داده میشوند. ایمپلنتهای هیدروکسی آپاتیت متخلخل برای رهاسازی موضعی داروها در استخوان مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین برای بهبود ضایعات اولیه در مینای دندان استفاده میشود. به رغم خواص بیولوژیکی جذاب، هیدروکسی آپاتیت و مواد بر پایهٔ آن، دارای نقایصی نظیر کم بودن میزان جذب بیولوژیکی، مقاومت در برابر شکست کم و مقاومت خستگی کم در محیط فیزیولوژیکی است. استفاده از هیدروکسی آلپاتیت اصلاح شده فرصتهایی برای آمادهسازی مواد استخوانی مصنوعی برای ایمپلنتها و انواع مختلف داروها برای درمان ضایعات مختلف استخوانی را فراهم میکند.