کربوکسی متیل سلولز یکی از مشتقات سلولز است. در این ماده که به اختصار CMC نامیده میشود، گروههای کربوکسی متیل به برخی از گروههای هیدروکسیل مونومرهای سلولز یعنی گلوکوپیرانوزها متصل شدهاند. گلوکزها که در سلولز به شکل گلوکوپیرانوز مشاهده میشوند، ستون فقرات این پلیمر را تشکیل میدهند. این ماده معمولاً به شکل نمک سدیمی آن یعنی سدیم کربوکسی متیل سلولز استفاده میشود.
کربوکسی متیل سلولز میتواند به عنوان غلظتدهنده، امولسیونکننده، نگهدارنده و جذبکننده آب، تثبیتکننده وعامل حفظ شکل و ظاهر (رئولوژی) عمل نماید و به دلیل داشتن چنین ویژگیهایی،CMC میتواند به جای ژلاتین و مواد دیگر استفاده شود . این ماده نه تنها از لحاظ اقتصادی به صرفه است بلکه، باعث حفظ طعم واقعی و تازگی غذا میشود و در نهایت مدت زمان قابل مصرف بودن ماده غذایی را بالا میبرد. کربوکسی متیل سلولز هم اکنون یکی از ضروریترین افزودنیهای خوراکی محسوب میشود که به طور گستردهای در بستنی با کیفیت بالا (جهت مقاومت در برابر ذوب شدن)، انواع شیرینی، بیسکویت، کیک، کلوچه، آبنبات، آبمیوهها، نوشیدنیهای مایع، محصولات لبنی و گوشتی، غذاهای منجمد، ماکارونیهای فوری، کنسروها و کمپوتهای میوه استفاده میگردد. یکی از کاربردهای مهم CMC پایداری و محافظت از پروتئینها به ویژه پروتئین سبوس است. علاوه بر اینها، با توجه به اینکه CMC یک پلی ساکارید کم کالری است، در مواد غذایی رژیمی و کم کالری مانند نانهای رژیمی، نوشیدنی های رژیمی و سسهای رژیمی کاربرد دارد.
خواص و ویژگیهایی چون تعلیقسازی ذرات، ابقای رنگ، محافظت از پوست، پراکندگی یکدست، زدایندگیی چرک و لکه، غلظتبخشی، تثبیت کنندگی، روانسازی و یکدستکنندگی سبب شدهاند که از کربوکسی متیل سلولز یا سی ام سی در مصارف آرایشی و دارویی استفاده شود.
از کربوکسی متیل سلولز یا سی ام سی به دلیل مزه، طعم، جلا دهندهگی و خواص پایدارکنندگی سوسپانسیون در تولید خمیردندان، به دلیل پایدارکنندگی امولسیون، ایجاد یک لایه یکدست و غلظت دهندگی، در کرمهای دست و لوسیونها استفاده میشود. از دیگر کاربردهای این ماده در این صنعت میتوان به کاربرد آن در شامپوها به دلیل خاصیت پایدار کنندگی کف تولید شده و افزایش قابل توجه میزان آبدوستی ماده شوینده و همچنین کاربرد آن در قرصهای دارویی به دلیل آب دوستی و عمل متورم کردن، اشاره نمود.