آب ژاول یا هیپوکلریت سدیم که در فارسی به آن مایع سفیدکننده و وایتکس (نام یکی از سازندهها) نیز گفته میشود و بوی تند و شدیدی دارد، محلولی است که برای گندزدایی، سفیدکردن و بوزدایی به کار میرود.
آب ژاول را برای گندزدایی و بوزدایی به کار میبرند. از این ماده در صنعت به عنوان رنگزدا و سفیدکننده پارچه و خمیر کاغذ استفاده میشود. در خانهها برای ضدعفونی کردن و سفید کردن رختها به هنگام رختشویی از آب ژاول استفاده میکنند. این محلول با نامهای گوناگون در بازار به فروش میرسد.
ویژگیهای شیمیایی
آب ژاول یا وایتکس که مایعی سفید کننده بهشمار میرود، محلولی است حاوی درصدی از سدیم هیپوکلریت (NaOCl) محلول در آب. این نسبت بسته به مصارف مختلف، متفاوت است.
آب ژاول مادهای سمی است. رنگ آن نزدیک به زرد و طعم و بوی آن تند است. خاصیت ضدعفونیکننده آب ژاول به دلیل تولید کلر آزاد میباشد. اگر با آب جوش ترکیب شود باعث آزاد شدن گاز کلر میشود. چنانچه به اشتباه نوشیده شود باید فوراً شیر نوشید.
فرایند تولید
آب ژاول را از دمیدن گاز کلر درمحلول سدیم هیدروکسید تهیه میکنند. از جمله آزمایشهایی که روی آب ژاول انجام میشود تعیین مقدار «کلر آزاد» و تعیین مقدار NaOH است. «کلر آزاد» در اینجا اصطلاح است، چون در اینجا اکسیدکنندگی ناشی از یون هیپوکلریت است نه گاز کلر. طبق تعریف، «کلر آزاد» یک ترکیب سفیدکننده برابر مقدار کلری است که قدرت اکسیدکنندگیاش معادل قدرت هر مول از ترکیب موردنظر باشد.
آب ژاول محلولی ناپایدار است و در اثر حرارت و نور به تدریج خاصیت خود را از دست میدهد.